Tiroid bezi boyunda nefes borusunun hemen önünde yer alan ve tiroid hormonu salgılayarak vücutta sinir sisteminden sindirim sistemine kadar hemen hemen tüm sistem ve organların işleyişini düzenleyen bir bezdir. Bu tür bezlere endokrin bez denir. Bu tür bezlerin hastalıkları ile uğraşan dahili bilime endokrinoloji, bu bezlerin cerrahisine de endokrin cerrahi denir. Tiroid bezinin büyümesine guatr adı verilir. 60 lı yıllarda boyunda çok iri şişliklerle hekime müracaat eden hastalar artık çok nadir görülmekte olup, onların yerine günümüzde genellikle bir check up sırasında ultrason veya elle tesadüfen fark edilen tiroid nodülleri tiroid hastalarında en sık görülen hastalık olmuştur. Bir de bunların yanında hormon üretim bozuklukları vardır.

Tiroid bezinin hipertiroidi dediğimiz kontrolsüz hormon üretimini arttırması genç hastalarda özellikle kilo kaybı (iştah artmasına rağmen), yaşlı hastalarda kalp çarpıntısı, ellerde titreme, terleme, sıcağa karşı toleranssızlık, sinirlilik, kadınlarda adet bozukluğu, saçlarda incelerek dökülme ve ishal şikayetlerine sebep olur. Daha sık görülen hipotiroidi yani gerektiğinden daha az hormon üretimi halinde ise vücutta ve özellikle yüzde şişkinlik, su tutulması, kilo artışı, kabızlık, adet bozukluğu, saçlarda kalınlaşarak dökülme, ciltte kuruluk, soğuğa karşı toleranssızlık, hareketlerde ve ileri hallerde zihinsel fonksiyonlarda yavaşlama görülecektir..

Halkın % 40 ında kadınların % 60 ında değişik boyutlarda tiroid nodülleri bulunmakta. Bu nodüllerin % 95 i genellikle iyi huylu olurken % 5 inde tiroid kanseri bu nodüller arasında adeta gizleniyor. Hipertiroidiye göre daha sık görülen hipotiroidi tiroid iltihaplanmasının son yıllarda hızla artmasından dolayı 40 yaş civarı kadınların % 20 sine kadar ulaştı.

2000 yılından itibaren tuzlarımızın iyotlanması ile birlikte gelecek nesilleri guatrdan korumak için çok önemli bir adım atıldı. Ancak bu tür programların uygulandığı tüm ülkelerde olduğu gibi (Arjantin, İsviçre) iyotlanmanın ardından gelen 20 yılda iltihaplanma yani tiroidit ve bunlar içinde özel bir şekil olan Hashimoto tiroiditi ve bu zeminde gelişen tiroid kanseri sıklığı 4-5 kat artıyor. Bizim ülkemizde de durum bu civarda. Onun için iyotlu tuzun bebek ve gelişme çağındaki çocuklarda kullanılması, erişkinlerin ise özellikle tiroid hastalarının iyotsuz tuz kullanması daha doğru olacaktır. Dolayısıyla mutfakta yemek tuzsuz pişmeli, sofra da ise iki tuzluk bulunmalı, çocuklar iyotlu, erişkinler iyotsuz tuz kullanmalı.

Bütün check up programlarında tiroid hormon seviyesinin en hassas göstergesi olan TSH hormonu ve tiroid ultrasonografisi yer almalı. Ayrıca halk sağlığı taramalarında nasıl meme kanseri için mamografi veya rahim kanseri için smear yapılıyorsa, tiroid US ve iğne biyopsisi de bir halk sağlığı programına alınmalıdır.

Eskiden tiroid hormonları ile tiroid sintigrafisi kullanılırken bugün sintigrafiyi tiroidin az veya çok çalıştığını görmek için kullanıyor, nodüller ve tiroid kanseri için daha hassas olan ultrasonografiyi tercih ediyoruz.